ในหลายๆ ครั้งเวลาทำงานเรามักจะต้องหาก่อนว่าจะนำข้อมูลที่มีมาใช้ในการวิเคราะห์เรื่องอะไรบ้างครับ รูปด้านล่างแสดงตัวอย่างการนำเทคนิคการวิเคราะห์ข้อมูลแบบ Predictive Modeling ไปใช้ในเชิงธุรกิจ ได้แก่ Customer recruitment from a prospect database คือ การหาว่าลูกค้าเป้าหมาย (prospects) คนใดบ้างที่มีโอกาสจะซื้อสินค้าหรือบริการมากสุด Cross-sell/up-sell campaign เป็นการหาว่าลูกค้าคนใดบ้างที่เคยซื้อสินค้า X ไปแล้วจะมีโอกาสจะซื้อสินค้า Y หรือ ลูกค้าดนใดบ้างที่เคยซื้อสินค้า Z ไปแล้วมีแนวโน้มจะซื้อสินค้า Z มากขึ้น Next-best offer เพื่อหาสินค้าหรือบริการใดบ้างที่ลูกค้ามีแนวโน้มจะซื้อหรือใช้บริการในครั้งถัดไป Customer retention เพื่อหาว่าลูกค้าคนใดบ้างมีโอกาสจะยกเลิกการใช้บริการ Customer lifecycle management เป็นการคำนวณว่าระยะเวลาอีกนานแค่ไหนลูกค้าถึงจะยกเลิกการใช้บริการ Win-back
เปรียบเทียบความถูกต้อง (Accuracy) กับการแปลความ (Explainability) ของโมเดลต่างๆ
ในการสร้างโมเดล Classification นั้นมีหลายเทคนิคครับ บางเทคนิคก็แปลความ (Explainability) ได้ง่าย บางเทคนิคก็แปลความยากแต่ความถูกต้อง (Accuracy) สูงครับ ภาพด้านล่างเป็นการแสดงให้เห็นว่าเทคนิคต่างๆ นั้นสามารถอธิบายได้ง่ายหรือยากและมีความถูกต้องมากน้อยแค่ไหนครับ โดยเทคนิคต่างๆ มีดังนี้ครับ 1. Linear Regressionเป็นการสร้างสมการเส้นตรง (เช่น y = mx+c) มาสร้างโมเดลเพื่อพยากรณ์ค่าตัวเลขต่างๆ ข้อดีของการเทคนิคนี้คือโมเดลที่ได้แปลความได้ง่ายเพราะแสดงในรูปของสมการทางคณิตศาสตร์ที่เราสามารถแทนค่าเข้าไปได้เลย 2. Logistic Regression เป็นการสร้างสมการคณิตศาสตร์เพื่อแบ่งแยก (classify) ข้อมูลออกเป็น 2 กลุ่มคำตอบครับ เทคนิคนี้เป็นอีกเทคนิคที่นิยมให้เนื่องจากแปลความโมเดลได้ง่ายครับ และแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของตัวแปร (หรือ Feature) ได้ด้วยครับ 3. k-Nearest Neighbours (k-NN) เป็นการสร้างโมเดลโดยมีแนวคิดว่าข้อมูลที่มีลักษณะคล้ายกันน่าจะอยู่ในกลุ่ม
ความแตกต่างระหว่าง Business Intelligence และ Data Mining
รูปด้านล่างอธิบายความแตกต่างของ BI (Business Intelligence) และ Data Mining หรือ Machine Learning ครับ ในรูปผมแสดงการเปรียบเทียบใน 2 มุมมองคือ แกนนอน (แกน X) เป็นเรื่องของช่วงเวลาซึ่งตรงกลางคือเวลาปัจจุบัน และทางซ้ายมือคือเวลาในอดีต ส่วนด้านขวามือคือเวลาที่จะเกิดขึ้นในอนาคตครับ อีกแกน (แกน Y) จะเป็นเรื่องของการวิเคราะห์ข้อมูลครับ ถ้าอยู่ด้านล่างก็จะใช้วิธีการที่ไม่ซับซ้อนมาก เช่น แสดงค่าที่น้อยที่สุด (Minimum) หรือค่ามากที่สุด (Maximum) แต่ถ้าอยู่ด้านบนจะเป็นการวิเคราะห์ที่ซับซ้อนมากขึ้นเช่นมีการสร้างสมการทางคณิตศาสตร์ต่างๆ เช่น Linear Regression หรือ Neural Network ครับ จากรูปจะเห็นว่า BI อยู่ภายใต้เส้นขอบสีแดงนั่นคือ
การเก็บข้อมูลสำหรับทำ Data Analytics
ภาพด้านล่างจะแสดงให้เห็นความสัมพันธ์ของการเก็บข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูลเบื้องต้นครับ หลายๆ ครั้งที่ข้อมูลจะเก็บแยกส่วนกันอยู่ในฐานข้อมูลของฝ่ายต่างๆ เช่น ฝ่ายขาย ก็จะเก็บข้อมูลการซื้อสินค้าต่างๆ ข้อมูลลูกค้า ฝ่ายการตลาดก็จะเก็บเรื่องโปรโมชันต่างๆ หรือฝ่ายบัญชีก็จะเก็บเรื่องการจ่ายเงินต่างๆ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จริงๆ แล้วมีส่วนที่เชื่อมโยงกันอยู่เช่น รหัสของลูกค้า (CustomerID) ดังนั้นถ้าผู้บริหารอยากจะดูภาพรวมของทั้งบริษัท ทำให้ต้องดึงข้อมูลเหล่านี้มารวมกันแล้วออกเป็นรายงาน (Report) ต่างๆ ออกมา ซึ่งแต่ละครั้งก็ไม่ง่ายเพราะข้อมูลกระจัดกระจายอยู่หลายที่ และการเชื่อมโยงข้อมูลกันก็อาจจะใช้เวลา ดังนั้นจึงมีแนวคิดของ Data Warehouse ที่เก็บข้อมูลต่างๆ ไว้ตรงกลางเสียก่อน เพื่อทำให้นำไปออกเป็นรายงานได้ง่ายขึ้น แต่ข้อมูลตั้งต้นนั้นกระจัดกระจายอยู่หลายฐานข้อมูลทำให้การนำมาเก็บใน Data Warehouse เลยก็อาจจะไม่ง่าย จึงต้องมีกระบวนการที่เรียกย่อๆ ว่า ETL (Extract, Transform and Load) เพื่อทำการดึงเฉพาะข้อมูลด้าน (Dimensiont) ที่สนใจ
หลักสูตรการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยเทคนิค Data Mining โดยซอฟต์แวร์ RapidMiner Studio 9 (ขั้นพื้นฐานและปานกลาง) รุ่นที่ 33 (รุ่นปี 2563)
ภาพรวมของหลักสูตร โลกในยุคปัจจุบันได้ก้าวเข้าไปสู่ยุคที่เรียกว่า “Big Data” หรือ “ข้อมูลอภิมหาศาล” เนื่องจากในแต่ละวันมีข้อมูลเกิดขึ้นมากมาย อาทิเช่น ข้อมูลสมาชิกของ Facebook ข้อมูลการซื้อสินค้าจากในซุปเปอร์มาร์เกตต่างๆ และเพื่อให้เกิดประโยชน์มากที่สุดเราจำเป็นต้องนำข้อมูลอภิมหาศาลเหล่านี้มาทำการวิเคราะห์ (analyze) ซึ่งเทคนิคหนึ่งที่ได้รับการนิยมอย่างสูงในปัจจุบัน คือ เทคนิค Data Mining ซึ่งเป็นเทคนิคที่ค้นหาความสัมพันธ์ในข้อมูล เช่น ถ้าลูกค้าซื้อเบียร์แล้วลูกค้าจะซื้อผ้าอ้อมร่วมไปด้วย หรือถ้าเรากด Like หน้า Facebook page เราจะเห็นว่า Facebook มีระบบแนะนำ page อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องมาให้ด้วย หรือ การสร้างโมเดลเพื่อทำนายสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เช่น ทำนายยอดขายในไตรมาสถัดไป หรือ การทำนายว่าพนักงานคนไหนที่จะลาออกจากบริษัทในช่วง 3 เดือนข้างหน้า
กระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลด้วย CRISP-DM และตัวอย่างการประยุกต์ใช้ทางด้านการศึกษา
[บทความนี้เป็นเนื้อหาบางส่วนจากหลักสูตรอบรม Practical Data Mining with RapidMiner Studio 9] หลังจากที่ท่านผู้อ่านได้ทำความรู้จักกับเทคนิคการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยดาต้า ไมน์นิงแบบต่างๆ ไปแล้ว ในบทความนี้ผมจะแนะนำกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลมาตรฐานซึ่งเป็นเหมือน blueprint ที่ใช้กันอย่างกว้างขวาง เช่นเดียวกันกับกระบวนการ ISO ในโรงงานอุตสาหกรรม หรือกระบวนการ CMMI ซึ่งเป็นมาตรฐานในการพัฒนาซอฟต์แวร์ กระบวนการมาตรฐานในการวิเคราะห์ข้อมูลด้านดาต้า ไมน์นิงนี้ พัฒนาขึ้นในปี ค.ศ. 1996 โดยความร่วมมือกันของ 3 บริษัท คือ DaimlerChrysler SPSS และNCR กระบวนการทำงานนี้เรียกว่า “Cross-Industry Standard Process for Data Mining” หรือเรียกย่อ
สไลด์การบรรยายเรื่อง Introduction to Data Mining and Big Data Analytics
เมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2560 ดาต้า คิวบ์ได้รับโอกาสไปบรรยายเรื่อง Introduction to Data Mining and Big Data Analytics ณ คณะวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร ท่านใดสนใจสไลด์การบรรยายดูได้จากรูปด้านล่างนี้ได้เลยครับ